Nieuwe projecten helpen Limburgse gemeenten patrimonium te verduurzamen
“RHEDCOOP en SURE2050 bieden een absolute meerwaarde!”
RHEDCOOP en SURE2050 zijn twee innovatieve projecten waarbij Dubolimburg en de provincie Limburg op zoek gaan naar nieuwe methodieken en manieren om het gemeentelijke patrimonium te verduurzamen en future-proof te maken. De beide projecten zijn ondertussen voorbij de opstartfase, en RHEDCOOP kreeg zelfs een extra jaar verlenging tot eind 2021. Wij wilden van Bert Lambrechts (gedeputeerde van Milieu & Natuur) en Theo Martens, schepen van Hechtel-Eksel, wat hun bevindingen zijn.
Schepen Martens: met welk doel zijn u en uw collega schepen Jacky Snoeckx van patrimonium in 2018 in het RHEDCOOP-project en in 2019 in SURE2050 gestapt?
Schepen Theo Martens: “We onderkenden de nood aan duurzame investeringen op korte termijn in een aantal van onze eigen gebouwen. RHEDCOOP gaf ons de kans om dat te doen samen met de bewoners/gebruikers en een aantal andere geïnteresseerde partners. Omdat Hechtel-Eksel als kleine gemeente niet voldoende knowhow in huis heeft om dergelijke projecten tot het gewenste einde te brengen, zijn we zeer blij met de specialistische inbreng van Dubolimburg. Wat betreft SURE2050: dat project reikt ons interessante tools aan om op termijn enkele projecten concreet te kunnen uitwerken. We hebben een 12-tal gebouwen die in aanmerking kwamen voor een opfrisbeurt. We hebben zelf al stappen gezet om Gemeenschapscentrum De Schans te renoveren, en de sporthal is ook van de longlist op de uiteindelijke shortlist geraakt.”
Wat drijft u persoonlijk om beide projecten zo nauw op te volgen?
“Ik vond het zelf zeer interessante projecten. We zijn in Hechtel-Eksel al een tijdje bezig met het verduurzamen van ons patrimonium, en als schepen zie ik er graag op toe dat ons ambitieuze klimaatplan ook in de praktijk wordt omgezet.”
(Foto - vlnr: Theo Martens (Schepen Hechtel-Eksel), Bert Lambrechts (Gedeputeerde van Milieu & Natuur), Gert Broekx (Dubolimburg - RHEDCOOP) en Heleentje Debrauwer (provincie Limburg - SURE2050)
Welke kansen en /of positieve inzichten hebben jullie tot nu toe door deelname aan de projecten gekregen en wat hebben jullie al kunnen realiseren?
“Een studieronde gaf ons een verhelderend inzicht van de noden van onze gebouwen. Het helpt ons bij de ontwikkeling van een strategische visie. De Sporthal is een mooi voorbeeld van de integrale manier waarop we nu en in de toekomst met onze gebouwen willen omgaan. We denken zowel aan korte termijnaanpassingen – zoals LED-verlichting en zonnepanelen – als ingrepen op middellange termijn. Zoals bijvoorbeeld de biomassaketel die we tegen 2023 in gebruik willen nemen, en die – samen met de aanleg van een warmtenet – energie zal leveren voor de accommodatie van de voetbal- en tennisclub die ook op die site zullen worden gebouwd. We betrekken de beide clubs, die hun gebouwen in eigen beheer zullen neerzetten, uiteraard van in het begin bij de plannen. Samen denken we na over een visie die wij als gemeente dan verder zullen ontwikkelen.”
Gaan jullie voor een eerder softe aanpak (elk jaar een beetje en niet meer dan de huidige norm?) Of kijken jullie vooruit?
“Wij kijken zeker vooruit. Uiteraard moet je soms op korte termijn ingrepen doen, om het comfort te verbeteren of het energieverbruik van een bepaald gebouw te doen dalen, maar we zijn dus ook een lange termijnvisie aan het ontwikkelen waarbij we van een integrale aanpak uitgaan. We bekijken welke gebouwen nog potentieel hebben.”
Begin september werd er een meetcampagne van de energieverbruiken van de sporthal in Eksel opgestart. Wat is de juiste bedoeling hiervan?
“De sporthal werd in twee fases gebouwd en we willen inzicht krijgen in het energieverbruik voor verwarming tussen de twee verschillende gebouwdelen om na te gaan waar we enerzijds energie moeten besparen en anderzijds hernieuwbare of CO2-neutrale technieken kunnen implementeren. We denken namelijk aan een biomassainstallatie. De data die we genereren tijdens de meetcampagne zal heel waardevol zijn om de juiste beslissing te nemen en de installaties hierop de dimensioneren. Idem met de verlichting. Ook deze wordt gemonitord om na te gaan waar de grootste energiewinsten te halen zijn. Om de uitvoering via een ESCo met burgerparticipatie te laten gebeuren is het belangrijk een correcte voor- en nasituatie te kennen. Door het elektriciteitsverbruik in detail te monitoren kunnen we ook nagaan of elektrische laadpalen, opslag of een micro-grid opportuniteiten zijn. Gelukkig kunnen we voor deze technische vraagstukken beroep doen op de know-how van onze partners binnen RHEDCOOP: Dubolimburg en REScoop Vlaanderen.”
Hoe proberen jullie in Hechtel-Eksel de burgers er bij te betrekken?
“We zullen uiteraard gesprekken voeren met de verantwoordelijken van de verenigingen. Zo zitten we aan tafel met de KSA wier gebouw aan renovatie toe is, ik denk bijvoorbeeld alleen al aan het raamwerk dat dringend moet aangepakt. Ik geef wel even mee dat het gebouw geen eigendom is van Hechtel-Eksel, maar wel op grond staat die eigendom is van de gemeente. Het gebouw van de Chiro is overigens ook al klaar, en er is vooral in Eksel – met ook nog het lokaal van de KLJ, het oude parochiecentrum dus – nog een lacune. In Hechtel zitten we iets beter: daar staan al een aantal nieuwe verenigingsgebouwen. Maar vooral: een aantal dingen kan je niet van vandaag op morgen aanpakken, dus daar komt onze visie ook weer goed van pas.”
Wat staat de komende jaren in uw gemeente nog op de planning? Welke gebouwen hebben jullie al gerenoveerd?
“Op dit ogenblik zijn we Gemeenschapscentrum De Schans aan het renoveren. Heel concreet zal dat gebouw in de toekomst verwarmd en gekoeld worden via een BEO-veld. Met andere woorden: warmte en koelte voor het gebouw komt uit de grond. De Sporthal volgt met LED-verlichting en zonnepanelen; het gebouw zal uiteraard ook gebruik maken van de biomassaketel die er tegen 2023 zal staan.”
“Op middellange termijn – een paar jaar – zullen we het gemeentehuis uitbreiden met een nieuwbouw die het oude gedeelte zal integreren. Het spreekt voor zich dat dat een duurzaam gebouw wordt. Verder kijken we ook nog naar andere gebouwen zoals KSA- en KLJ-lokalen van Eksel.
Tot slot zullen we inzetten op duurzame mobiliteit, zowel wat eigen gemeentelijke medewerkers als inwoners en schoolgaande jeugd betreft. Ik denk daarbij aan het opwaarderen of aanleggen van fietspaden, verlichting van die fietspaden en de opstart van het bovenlokale Mobipunt waar wij mee bij betrokken zijn.”
Tot slot: ook andere gemeenten kunnen baten hebben bij de aanpak die Hechtel-Eksel hanteert. Heeft u tips voor andere Limburgse gemeenten?
“Wij zijn zeer tevreden over de meerwaarde van RHEDCOOP en SURE2050: als kleine gemeente hebben wij zoals al gezegd niet de knowhow en up-to-date-informatie die nodig is voor dergelijke vastgoed- en renovatieplannen. Ik durf zelfs zeggen dat als we niet via RHEDCOOP hadden gewerkt, we in de Sporthal waarschijnlijk nog niks hadden gedaan, of misschien iets uitgevoerd dat we eigenlijk beter en efficiënter hadden kunnen doen.”
“Een heel groot voordeel van de beide projecten is dat het patrimonium kritisch wordt bekeken en dat de potentiële winsten duidelijk worden belicht. En tot slot: door de helicopterview die beide projecten voorstaan hebben we geld gespaard. Anders hadden we misschien 130.000 euro uitgegeven aan een gebouw dat niet meer renovatiewaardig was of dat zelfs op korte termijn zou geherlocaliseerd worden binnen het nieuw strategisch vastgoedplan dat we hebben ontwikkeld.”
Bert Lambrechts, als gedeputeerde van Milieu en Natuur heeft u de komende jaren veel werk aan de winkel om ook in Limburg de CO2-uitstoot te laten dalen. Hoe pakt u dat aan?
Gedeputeerde Bert Lambrechts: “Al meer dan tien jaar ondersteunen we met de provincie het energie- en klimaatbeleid van onze gemeenten. We doen dat samen met sterke partners en vanuit een aanbodstrategie. Geen betutteling, we doen het niet in hun plaats, maar we bieden concrete projecten aan waar ze kunnen aan deelnemen en op die manier zelf aan de slag gaan mét de nodige begeleiding. Een van de recente sterke projecten is het Europese project SURE2050 dat van start ging in mei 2019. Twaalf gemeenten, waaronder Hechtel-Eksel, stapten in het opleidings- en coachingstraject in. Als provincie focussen we in ons klimaatbeleid op de belangrijkste problemen. Die dingen waar we echt iets aan kunnen doen. Een van die dingen is het energieverbruik en - daaraan gekoppeld - de uitstoot door de verwarming en het elektriciteitsgebruik van gebouwen. In dit geval dus van gemeentelijke gebouwen.”
Waarom vindt u Europese projecten zoals SURE2050 zo belangrijk?
“Publieke gebouwen zijn belangrijk voor een lokaal bestuur. Het zijn meestal ontmoetingsplekken tussen het bestuur en de burgers, waar duidelijk wordt hoe een gemeente met klimaat en energie, met duurzaamheid aan de slag gaat. Het realiseren van duurzaam vastgoed heeft op die manier meer voordelen dan enkel de energie- en onderhoudsfactuur verlagen. De gebouwen kunnen steeds meer multifunctioneel worden ingezet, zich aanpassen aan wijzigende noden, een gezond binnenklimaat garanderen of afgestoten of afgebroken worden. Al deze keuzes en visies kunnen gemeenten vast leggen in een strategisch vastgoedplan, een soort van meerjarenplan over de verschillende legislaturen heen voor het gemeentelijk patrimonium. Het project SURE2050 wil zo samen met de Vlaamse gemeenten en steden en de Vlaamse overheid het publiek patrimonium toekomstbestendig maken. Dit is een belangrijke stap naar klimaatneutraliteit waar de overheid een voorbeeldrol in kan opnemen. Door de juiste kennis en instrumenten in combinatie met praktische en individuele ondersteuning aan te bieden, zet SURE2050 zich niet enkel in om Vlaanderen tot de top van Europa te laten behoren maar vooral naar een beter en groener patrimonium te gaan voor de burgers.”
“Als provincie nemen we onze verantwoordelijkheid naar de gemeenten, we steunen hen, geven het goede voorbeeld en voeren zelf een consequent en ambitieus beleid. We hopen dat binnenkort vele andere Limburgse gemeenten Hechtel-Eksel gaan volgen en gaan intekenen op de SURE2050 oproep om ‘geassocieerde gemeente’ te worden. Gemeenten krijgen dan toegang tot de tools van SURE2050 via het leerplatform en kunnen de toekomstige webinars en events volgen.”
